MAVİ VE NEVA'NIN SU MACERALARI

Görsel Yapay Zeka ile Hazırlanmıştır

Merhaba, benim adım Mavi. Su ve denizle ilişkili tüm renklerin içinde ben varım.

Aslında ben bir renkten çok öteyim. Mavi dendiğinde aklına çok şey gelmiyor mu? Hırçın

dalgalar, fırtına ile dans eden gökyüzü... Ama ben biraz sakinim, tıpkı bardaktaki durgun su

gibi.

Yanımda duran tatlı kız da benim en yakın sınıf arkadaşım ve aynı zamanda komşum

Neva. Neva benim tam tersime gürül gürül akan bir nehir gibi neşeli ve hareketlidir. Bazen

onun enerjisine yetişemiyorum. Ama onunla birlikte olmak şu hayatta en çok sevdiğim

şeylerden biri.

Biliyor musun dün ne oldu?

Neva’ya annesi artık büyüdüğünü ve kendi başına duş alabileceğini söylemiş. Neva

bu işe ilk başta bozulmuş. Ama kendini annesine kanıtlamak için karşı çıkmamış. Banyoya

gidip suyu açtığında çeşmenin incecik bir ip gibi aktığını görmüş. Şaşırmış ve daha önce onu

hep annesi yıkadığından buna dikkat etmediği için utanmış.

O sırada sudan güçsüz ve incecik bir ses gelmiş.

“Neva, merhaba. Sen geldiğin için çok mutluyum. Bunca zaman beni duyamaz diye

annenle konuşamadım. Ben artık çok yoruldum. Çok fazla su gereksiz yere kullanılıyor. Buna

su israfı denir. Benim artık buna dayanacak gücüm kalmadı, kaynaklarım çok azaldı,” demiş.

Neva neredeyse küçük dilini yutuyormuş. Hemen suyu kapatıp doğru bize koşmuş.

Kapıyı açan babamın gözü akşam haberlerinde olduğu için onun kekeleyerek bir

şeyler söylemeye çalıştığını anlamamış. O arada Neva da ok gibi benim odama daldı. Öyle

hızlı anlaştık ki babam daha kapıyı kapatamadan, Neva’nın bana olayı aktarmasıyla evden

fırlayışımız bir oldu, onların evine koştuk. Bizi karşısında gören Neva’nın annesi Nuran

teyze, “Kızım, ben seni duşa girdin sanıyordum,” dedi şaşkınlıkla. Beni gördüğüne

sevinmediğini gözlerinden hissettim.

Neva annesine, “Tamam anne duşa gireceğim, ama önce Mavi ile halletmemiz

gereken önemli bir konu var,” dedi ve banyoya dalıp suyu yeniden açtık.

Bu kez musluk sanki yemek borusuna birşey kaçmış gibi iki üç kez hava çıkardı,

pufladı ve sustu. O sırada içeriden Nuran teyzenin sesini duyduk. “Aaa, sular kesildi!”

Neva’yla birbirimize baktık. Ben hemen ona sus işareti yaptım. Çünkü her zaman olduğu gibi

deli dalgaları döndürmeye hazırlanan bir fırtına gibiydi.

“Şu an panik yapma, yarın bu konuyu araştırmaya çıkmalıyız, okulun yanındaki

dereden başlayalım,” dedim. Neva’nın da kendi başına yapacağı bu ilk duş yolculuğu çok

kısa sürmüş oldu.

Eve geldiğimde annemin meyve yıkadığı kaptaki suyu olduğu gibi lavaboya

boşalttığını gördüm, bir an içim acıdı. Sonra yatmak üzereyken sular gelmişti ve babamın diş

fırçaladığı sırada suyu nasıl boşa akıttığına tanık oldum. Çok üzüldüm ve suyun Neva’ya

anlatmaya çalıştığı şeyin bu olduğunu düşündüm. O gece içimi kemiren bir güve ile uyudum.

Sabah buluştuğumuzda okul çıkışında dereye gitmek üzere planımızı yaptık. O gün

dersler lastik gibi uzadı, bir türlü bitmek bilmedi. Sırrımızı o an için kendimize saklamaya

karar verdik. Son zil çalınca hızlıca dere kenarına geçtik. Derenin suyu çok azdı ve çok

kirliydi. Oradaki alana çiçek ekmeye çalışan bir görevli abi vardı. Önce ona “kolay gelsin”

dedik. Neva “Bu su nereden geliyor biliyor musunuz? ” diye sordu. Görevli abi, suyun

barajdan geldiğini ve evlere yer altından borularla dağıldığını söyledi. Uzun uzun barajlardaki

suyun, iklimin değişmesinden, yağmurların azalmasından sonra boşaldığını anlattı.

Görevliye teşekkür ederek oradan ayrıldık, geç kalmamak için eve seksek oynar gibi

hızlı adımlarla ilerlerken hemen bir eylem planı yapmaya karar verdik.

Bize geldik. “Şimdi ne olacak? Susuz bir yaşam düşünemeyiz, bir şeyler yapmamız

şart, ” diye isminin hakkını vererek, incecik kalmış dereye inat gürüldemeye başladı Neva. 1

“Herkes suyu daha dikkatli kullansa bu denli savurganlık olmazsa, barajlar da susuz

kalmaz,” diye ekledim ben de.

Neva gürüldemeye devam ediyordu “İnanamıyorum, o deredeki suyun rengi nasıl da

kirliydi? Eskiden ne denli gür akıyordu, biz yemyeşil kıyısında sınıfça piknik bile yapmıştık,”

dedi.

Neva’yı sakinleştirmeye çalışmam, fokur fokur kaynayan suyun durulması gibi biraz

zaman aldı. “Tamam, şu an lütfen sakin ol. Neler yapabileceğimizi alt alta yazalım ve yarın

sınıfta öğretmenimizle paylaşalım,” dedim. Böyle durumlarda ondan daha sakin

kalabiliyorum.

Hemen eylem planı için not almaya başladık. Sırayla bir ben, bir Neva aklımıza gelen

savurganlık noktalarımızı saptamaya ve yazmaya çalıştık.

Dişlerini fırçalarken suyu kapat.

Damlayan muslukların onarılması için aileni bilgilendir ve uyar.

Meyve sebze yıkadığın kaplardaki suyu, çiçekleri sulamak için kulan.

Duşta gereğinden fazla su harcama.

Sifonu gereksiz kullanma.

Dünyada tatlı suların tükenmekte olduğunu hiç unutma!

Bu maddelere aklımıza geldikçe yenilerini ekleyecektik.

Ertesi gün ilk dersten sonra gözlemlerimizi sınıf öğretmenimize aktardık.

Yaşadıklarımızdan ve yaklaşımımızdan sınıf öğretmenimiz çok etkilendi. Okul yöneticimizin

de desteği ile öğleden sonra tüm okulu kütüphanede topladılar.

Yöneticimiz Betül Hanım, önce bize teşekkür etti, böylesine önemli bir konuya dikkat

çektiğimiz için. Hepimize çok önemli bilgiler aktardı. Suyun ne denli değerli olduğunu

anlattı. İçtiğimiz su dışında dolaylı olarak kullandığımız suya da değindi. Bir elmanın

yetişmesi için 104 litre, 1 hamburger için 2400 litreden fazla su harcandığını öğrendiğimizde

hepimiz şaşkınlık içerisinde kaldık.

Giydiğimiz bir tişört için 2500 litre, bir kot pantolon için 10 bin litreden fazla su

harcandığını o gün hepimiz orada öğrendik.

Betül Hanım, “Tabi ki yiyeceğiz, giyeceğiz, yıkanacağız ama bu bilgileri aklımızda

tutacağız ki su kullanımına dikkat edelim,” diye toplantıyı bitirdi.

Sınıflara dağıldık. Neva durmuyordu. Hemen arkadaşları topladı ve sınıfça bir poster

hazırladık. Posterin başına da şunu yazdık: ,

“3A SU KORUYUCULARI EYLEM PLANI”

Bizim sınıfımızdan başlayan bu akım hızla tüm okula yayıldı. Artık yalnızca biz

değiliz bu konuyla ilgilenen. Tüm okul suyu daha dikkatli kullanıyor. Hizmetlilerimiz bile

artık bahçede hortum kullanmıyor, çiçeklerin, ağaçların diplerine kovayla su döküyorlar.

Posterlerimizi çoğaltıp okuldaki panolara astık. Lavabolara uyarıcı tabelalar konması

için de çok uğraştık. Çünkü çok iyi biliyoruz ki suyun her damlası geleceğimiz için bir

armağan.

Ben, Neva, bizim sınıf ve okul olarak bu armağanı korumaya kararlıyız.

Araştırdıkça öğrendik ki su yalnızca bir kaynak değil, yaşamın ta kendisi.

Onu koruyarak aslında kendimizi ve yarınlarımızı korumuş oluyoruz.

Hadi sen de bize katılsana!

*Bu etkinlik Dursaliye Şahan tarafından hazırlandı.

KONU: Su tüketimi, iklim krizi

TEMA: Doğa, çevre, iklim

ANAHTAR SÖZCÜKLER: İsraf, panik, savurgan, durgun su, baraj, savurganlık

KIPIR KIPIR DÜŞÜNCELER:

• Dünyanın en önemli ortak sorunlarından biri suyun tükeniyor olması. Bunun en büyük

nedeni de insan neslinin doğaya verdiği zarar ve su tüketimindeki savurganlık. Bu

konuda neler düşünüyorsun? Su savurganlığına iki örnek de sen verebilir misin?

• Su israfı kadar temiz suyun kirleniyor olması da önemli bir sorun.

• Peki, suyu nasıl kirletiyoruz? Hangi atık maddeler bu konudaki ilk sırayı alıyor.

Bunlara örnek verebilir misin?

Bilinçli, gelişmiş toplumlar suyu, doğayı ve tüm canlıları korumak gerektiğinin

farkındalar.

Bilinçsiz toplulukların bu konudaki davranış biçimleri neler? Bu konuyu düşünüp

aklına gelenleri yazabilir misin?

Kıpır Kıpır Etkinlik:

• Okuduğun öyküde anlam veremediğin bir sözcük veya cümle oldu mu? Olduysa bunu

arkadaşlarınla, öğretmeninle ya da büyüklerinle konuşmaya ne dersin?

• “Durgun su” ve “gürül gürül” sözcüklerini kullanarak iki cümle yazabilir misin?

Küçük sözlük:

İsraf: Bir kaynağın veya malzemenin gereksiz yere harcanması veya boşa gitmesi durumunu

Panik: Ani dehşet korku.

Kemirmek: Sert bir şeyi dişleriyle azar azar koparmak; yemek

Güve: Kurtçuğu yapağı, yünlü kumaş ve dokuma yiyen pul kanatlılardan bir böcek

Baraj: Suyu toplama, sulama ve elektrik üretme amacıyla akarsu üzerine yapılan bent:

Eylem: Planlı ve toplum hareketler.

Savurgan: Tutumsuz. Gereğinden fazla tüketmek.

Akım: Akmak. Elektriğin, suyun akması.  

Poster: Duvara asılan büyük boy resim

Durgun su: Hareketsiz, akmayan su.

Gürül gürül: Kesintisiz, bol bol akan su.