Şimdiye kadar belki de hiç merak etmediğiniz bir soru sormak istiyorum: Sizce uzay nasıl kokar? Nereden mi çıktı? Doğrusunu söylemek gerekirse birkaç gün önce bir makaleyi okurken karşıma çıkmasaydı sanırım böyle bir soru benim de aklıma gelmezdi. Her şeyin bir kokusu olduğuna göre uzayın da olmalı değil mi?
Aslında şöyle bir gerçek de var: Uzay, içinde bulunan gezegenleri, yıldızları, güneşi ve tüm diğer galaksileri saymazsak koskocaman bir boşluk. Yani hava yok, toz yok, çiçek yok kısaca koku oluşturacak hiçbir şey yok. Yine de birilerinin aklına bu soru düşmüş ve astronotlara uzayın nasıl koktuğunu sormuşlar. Cevaplar yazının devamında ama onlara bakmadan önce biz kokuyu nasıl algılarız, isterseniz önce onu inceleyelim.
Beş duyu organımızdan biri olan burun yoluyla algıladığımız koku duyusu hava içinde taşınan ve genelde çok küçük yoğunlukta olan koku moleküllerinin çözülmesidir. Bu moleküller öncelikle burnumuzda yer alan mukus tabakasında çözünüp, ardından ilgili reseptörlere (almaçlara) ulaşırlar. Koku öyle güçlü bir duyudur ki geçmişteki atalarımızın hayatta kalmalarını bile kolaylaştırmıştır. İnsan beyninde koku ve hafıza birbirine oldukça yakın yer alır, hatta bazen iç içe geçmiştir. Buradan uzayın nasıl koktuğu sorusuna astronotların verdiği cevaplara bakabiliriz. Onlar hafızalarında taşıdıkları kokulardan yola çıkarak benzetmeler yapmışlar.
ORTALIK YANIK BİR ŞEYLER KOKUYOR
Nasa’da çalıştığı süre boyunca uzayda sık sık yürüyüş yapmış, araç içi aktivitelerde görev almış astronot Don Pettit, “Oldukça hoş, tatlı bir metalik his,” olarak nitelemiş uzayın kokusunu. “Kaynak yaparken çıkan o hoş, tatlı kokulu kaynak dumanına benziyordu,” diye de eklemiş.
Diğer astronotlar da; yanan metal, yanmış fren balatası, barut, yanmış bademli kurabiye kokusu gibi tanımlamalar yapmışlar. Hepsinin ortak noktası hissettiklerinin yanık bir şeylerin kokusuna benzemesiymiş. Konunun uzmanları bunun nedeninin uzaydaki yıldız yanması olduğunu düşünüyorlar. Biliyorsunuz açık bir havada gökyüzüne baktığımızda yıldızları sürekli yanıp sönerken görürüz. Yıldızlar aslında sürekli olarak yanarlar. Bu hareketin sonucunda da etrafa kokulu bileşenler yayılır.
PARFÜMÜ BİLE VARMIŞ
Astronotların uzaya ilk çıktıkları anda yabancılık çekmesini istemeyen bilim insanları uzay yolculuğu yapmış kişilerin tüm bu koku tariflerden yola çıkarak bir parfüm geliştirmişler. Eua de Space tarafından üretilen bu parfüm yeni astronotları eğitmek amacıyla geliştirilmiş. Parfümün üretimi tam dört yıl sürmüş. Sonra tüm dünyadan uzay kokusunu merak eden gök bilim tutkunlarına satılmaya başlamış. Satın almak isteyen varsa galiba halen Eua de Space sitesinden satışı devam ediyormuş, bizden söylemesi.